Op zoek naar het ongerijmde – een overzicht

Janwillem van de Wetering was in de jaren zeventig en tachtig een veelgelezen auteur in Nederland. Hij werd beroemd met de politieromans Grijpstra en de Gier, waarin hij zijn op het zenboeddhisme geïnspireerde ideeën verwerkte. Minder bekend is dat hij ook de essays, korte verhalen, kinderboeken en een biografie schreef. In de media was Van de Wetering een graag geziene gast en zijn avontuurlijke leven was een dankbaar onderwerp van gesprek. In 1980 schreef hij het boekenweekgeschenk en in het buitenland is hij nog steeds een van de meest verkochte Nederlandse schrijvers. Het bericht van zijn overlijden, in 2008, verscheen behalve in Nederlandse kranten ook in de The Guardian, The New York Times en Der Spiegel.

Dertien jaar later lijkt de schrijver in Nederland vergeten. Roem is vergankelijk en wie de naam Janwillem van de Wetering zoekt op internet vindt steeds hetzelfde verhaal, dat van een vrijdenker met gevoel voor humor, die slaagde in veel van wat hij ondernam. Dat beeld klopt. Maar hij was ook een complexe persoonlijkheid die voortdurend op zoek was naar een manier om zijn onrust te bezweren. In interviews zei hij dat die onrust het gevolg was van zijn ervaringen als kind tijdens de oorlog in Rotterdam, waar hij het bombardement en de jodenvervolgingen meemaakte.

‘Mijn onvrede met de wereld is nooit echt weggenomen, ook niet nadat ik me realiseerde dat er niets was. Ik vind het nog steeds een onacceptabele toestand, er is iets fundamenteel niet in orde.’

Van de Wetering hoorde tot de generatie die diep geraakt was door de oorlog en die zich als reactie daarop afkeerde van de burgerlijke maatschappij van de jaren vijftig. In het spoor van de beatschrijvers toog hij naar Japan om zijn leven grondig te veranderen. Hij was bereid het avontuur aan te gaan, steeds weer opnieuw te beginnen, zonder te weten wat hem dat zou opleveren. In die zin is hij vergelijkbaar met de helden van klassieke queesten. Het leverde een avontuurlijk leven op dat zich veel minder in de openbaarheid afspeelde dan het leek.

Hoewel hij nooit tot het literaire establishment zou toetreden werd duidelijk dat hij over een goed waarnemingsvermogen beschikte en dat hij over zijn zoektocht schreef met stijl, humor en intelligentie. Dat sprak lezers in de jaren zeventig en tachtig aan.

Waarom zou iemand Van de Wetering vandaag de dag nog lezen? In 2004 verschenen Grijpstra en De Gier op televisie. De makers noemden het interessante personages, echte mensen die veranderen door de dingen die ze meemaken. Ze vertegenwoordigen de jeugd die voortdurend op zoek is, ze worden gedreven door nieuwsgierigheid en hun eigen onrust. Dat had natuurlijk alles te maken met Van de Wetering zelf.

Beeldmateriaal

Door Van de Wetering verzamelde foto’s (collectie Juanita Van de Wetering Family Trust):

Opnames van de film Grijpstra en De Gier (1979)
Achterflap Een Oosterse huivering (Loeb, 1980) op pagina english
Het leven van Janwillem van de Wetering als eiland. Geschilderd door Rebecca Goodale, naar aanwijzingen van The life of Janwillem Van de Wetering as an island.
De rhinoceros die Van de Wetering begin jaren tachtig maakte. De neushoorn was een fantasievriendje uit zijn jeugd.

De webredactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat wordt gebruikt te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede-)rechthebbende bent en voor het gebruik waarvan u geen toestemming hebt verleend, kunt u zich in verbinding stellen met info@geschiedenislab.nl